Kudüs, Orta Doğu’nun Kenan bölgesinde yer alan ve Akdeniz ile Lut Gölü arasındaki Yehuda Dağları’ndaki bir plato üzerine kurulmuş eski bir şehirdir. Kudüs, dünya çapında üç büyük semavi din olan Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam için önemli bir dini merkezdir. Bu dinlerin hepsi, Kudüs’ün tarihi, dini ve kültürel önemini farklı şekillerde değerlendirirler.
Yahudilik için Kudüs; İsrail Krallığı’nın antik başkentiydi ve İkinci Tapınak burada inşa edilmiştir. Bu nedenle, Yahudiler için Kudüs, tarihsel ve dini olarak kutsal bir yerdir. Tapınak Tepesi’nin Batı Duvarı (Ağlama Duvarı), Yahudiliğin en önemli kutsal yerleri arasındadır.
Hristiyanlık için Kudüs; Hz. İsa Mesih’in yaşamı, ölümü ve dirilişine tanıklık ettiği yerdir. Hristiyanlık, Kudüs’ü, Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği, dirildiği Kutsal Kabir Kilisesi ve vaaz ettiği yerler olarak önemli bir dini merkez olarak görür.
İslam için Kudüs; Kur’an’da bahsedilen peygamberlerden biri olan Hz. Süleyman Peygamber’in inşa ettiği Mescid-i Aksa ve çevresi için önemlidir. İslam inancına göre, Mescid-i Aksa, Kâbe’den sonra ikinci en kutsal yerdir. Ayrıca İslam inancına göre, Hz. Muhammed’in (sav) geceleyin Mescid-i Aksa’dan semaya yükseldiği gece olan Miraç olayı Kudüs’te gerçekleşmiştir.
Bu nedenlerle, Kudüs, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam için önemli bir dini merkezdir. Ancak, Kudüs’ün dini ve siyasi durumu, yıllar boyunca çeşitli çatışmaların kaynağı olmuştur. Şehir, İsrail tarafından başkent olarak ilan edilmiş, ancak Birleşmiş Milletler bu kararı tanımamıştır. Aynı şekilde, Filistin de İsrail gibi kendi başkentinin Kudüs olduğunu ilan etmiştir. Şehrin Arapça adı “el-Kuds” iken, İbranice adı “Yeruşalayim” olarak bilinmektedir.
Zeytindağı
Zeytindağı, Kudüs’te bulunan ve üç semavi din açısından da kutsal kabul edilen bir dağdır. Mescidi Aksa’nın karşısında yer alan Zeytindağı, şehrin panoramik manzarasını en iyi görebileceği yerlerden biridir. Üç semavi din için de Zeytindağı, Mesih’in yeryüzüne ineceği yer olarak kabul edilir. İslam inancına göre, Hz. İsa Roma askerlerinin idam girişiminden kurtulup Zeytindağı’na gelmiş ve oradan göğe yükselmiştir. Rabiatül Adeviye ve Selman-i Farisi’nin mezarları da Zeytindağı’nda olduğu için İslam için kutsal bir yer olarak kabul edilir.
Hıristiyanlık ve Yahudilikte ise Zeytindağı, Mesih’in yeryüzüne ineceği yer olarak kabul edilir. İnanışa göre, Mesih Zeytindağı’na inecek ve Kidron Vadisi üzerindeki bir köprüden geçerek Kudüs surlarındaki “Golden Gate” olarak bilinen kapıdan geçecek ve Kubbetü’s Sahra’daki muallâk taşı üzerinde tahtını kurup cennetin krallığını ilan edecektir.
Yahudi Mezarlığı
Kudüs’teki Yahudi Mezarlığı, Kudüs’teki en eski ve en büyük Yahudi mezarlıklarından biridir. Zeytindağı’nın eteklerinde yer alan Yahudi Mezarlığı inanışa göre, Mesih geldiğinde burada gömülü olanlar onu ilk karşılayacak kişiler olacaktır. Yahudilikte ölülerin defnedilmesi ve mezarların korunması önemlidir. Bu nedenle Yahudiler için mezarlık, kutsal bir yerdir. Mezarlık, yaklaşık 3.000 yıllık bir tarihe sahip olup, pek çok Yahudi lider ve bilgininin yanı sıra, İsrail Devleti’nin kurucusu Theodor Herzl ve İsrail’in ilk Başbakanı David Ben-Gurion gibi önemli İsrail liderleri de burada defnedilmiştir.
Zeytindağı’nda bir Yahudi mezarına sahip olmak isteyenler büyük bir servet ödemek zorundadır. Yahudiler ahirette kurulacak olan sırat köprüsünün de Zeytin Dağı ile Mescid-i Aksa arasına kurulacağına inanıyor. Yahudi mezarları Mescid-i Aksa’ya doğru yöneltilmiş olup, mermerle kaplıdır. Yahudi inancına göre mezara gül bırakmak, pagan inancı sayıldığından yasaklanmıştır. Sahte Mesih iddialarının artmasıyla Kanuni Sultan Süleyman, Kudüs surlarındaki Altın Kapı’yı kapatarak önüne Müslüman mezarlığı yaptırmıştır. Bu sayede Mesih iddialarının önüne geçilmiştir.
Hz. Ömer Camii
Kudüs’ün fethedildiği zaman Hz. Ömer, namaz kılacağı bir yer istediğinde, şehrin ileri gelenleri ona Kutsal Kabir Kilisesi’nde namaz kılabileceğini söylediler. Ancak Hz. Ömer bu teklifi reddetti. Kilisede namaz kılarsa, kilisenin camiye dönüştürülebileceğinden Hıristiyanların kilisesine dokunmak istemediğini belirtti. Bunun üzerine Hz. Ömer, kilisenin dışında, kiliseye yakın bir yerde namaz kıldı. Günümüzde Hz. Ömer’in namaz kıldığı yerde Hz. Ömer Camisi bulunmaktadır. Camiyi yaptıran kişi Selahaddin Eyyubi’dir ve caminin avlusunda Hz. Ömer’in Kudüs halkına hitaben yazdığı bir ferman bulunmaktadır.
Kutsal Kabir Kilisesi
Kudüs’ün eski şehir duvarları içinde yer alan Kutsal Kabir Kilisesi, Hristiyanlığın en kutsal yerlerinden biridir. Kilise, Hz. İsa peygamberin çarmıha gerildiği ve öldürüldüğü yer olarak kabul edilen Golgotha Tepesi’nde yer almaktadır. İsminin “Kutsal Kabir Kilisesi” olmasının nedeni, Hz. İsa’nın burada gömüldüğüne inanılmasıdır. Kilisenin diğer adı ise Diriliş Kilisesi’dir. Çünkü Hıristiyanların inancına göre Hz. İsa, burada gömüldükten üç gün sonra dirilmiş ve 40 gün boyunca havarilerinin arasında yaşadıktan sonra göğe yükselmiştir. Ayrıca, Hz. İsa’nın yeniden dirileceği yer olduğuna inanılmaktadır. Bu sebeple kilise, Hristiyanlar için önemli bir hac yeri olarak kabul edilir.
Kutsal Kabir Kilisesi, Roma İmparatoru Konstantin’in annesi Azize Helena tarafından 4. yüzyılda yaptırılmıştır ve Hristiyanlığın en kutsal yerlerinden biri olarak kabul edilir. Kilise içindeki taş, Hz. İsa’nın bedeninin yıkandığı ve ardından kefenlendiği yer olarak kabul edilir ve insanlar bu taşa dokunarak veya yüz sürerek dualar ederler.
Mescid-i Aksa
Mescid-i Aksa, Yahudi ve Hıristiyan inancında da kutsal kabul edilen bir yapıdır. Kudüs’ün doğusundaki Eski Şehir bölgesinde yer alan Tapınaklar Tepesi’nde bulunur. Müslümanlar için bu mabed, İslam’ın ilk kıblesi olarak önemlidir. Ayrıca Mescid-i Aksa’nın hemen yanında bulunan Kubbet-üs Sahra, Hz. Muhammed’in (sav) Miraç olayının yaşandığı ve göğe yükseldiği yer olarak kabul edilir. Mescid-i Aksa, “Harem-i Şerif” olarak bilinen üç kutsal bölge içinde yer alır.
Kubbet-üs Sahra
Genellikle Mescid-i Aksa olarak Kubbet-üs Sahra’nın fotoğrafları gösterilir. Kubbet-ül Sahra, İslam mimarisinde bilinen ilk kubbeli eserlerden biri olup, Emeviler tarafından yaptırılmıştır. Yahudiler için de kutsal kabul edilen bu yapı, Haçlıların işgalinden sonra kiliseye çevrilmiş ve kubbesine haç yerleştirilmiştir. Ancak 1187 yılında Selahaddin Eyyubi’nin Kudüs’ü tekrar fethetmesinden sonra, bu ifadeler sökülmüş ve yapı eski haline dönüştürülmüştür. Bugün Kubbet-üs Sahra, Mescid-i Aksa’nın en önemli ve görkemli bölümlerinden biridir ve ziyaretçiler için büyük bir turistik ve dini öneme sahiptir.
Muallak Taşı
Muallak Taşı ya da Hacer-i Muallak, “havada asılı duran taş” anlamına gelmektedir. Peygamberimiz Hz. Muhammed’in (sav) Miraç olayında ayak bastığı taş olarak bilinmektedir. Kudüs’teki Tapınak Tepesi’nin merkezinde, Kubbet-üs Sahra’nın içinde yer alır. Bazıları ona “Muallak Taşı” adını verirken, diğerleri “Kutsal Kaya” veya “Başlangıç Kayası” olarak adlandırmaktadır. Ayrıca, kayanın altında yer alan bir mağara, “Ruhlar Mağarası” olarak bilinmektedir.
Yad Vashem
Yad Vashem, İsrail’in en büyük soykırım anıtı ve Holokost Müzesi olarak bilinmektedir. Herzl Tepesi’nin eteklerinde bulunan Yad Vashem, etkileşimli tarihi sergiler ve ürpertici galerilerle doludur. Ziyaretçilerine unutulmaz bir deneyim sunan müzede, toplama kamplarında ve gettolarda bulunan fotoğraflar, filmler, belgeler, mektuplar, sanat eserleri ve kişisel eşyalar da sergilenmektedir. Yad Vashem, içeriğindeki tüm bu öğelerle ziyaretçilerine tarihi ve acı dolu bir yolculuk sunmaktadır.
Ağlama Duvarı
Ağlama Duvarı, Yahudiler için tarihi ve dini önemi büyük olan bir yerdir. Tapınak Dağı’nın batısında yer alan duvar, İkinci Tapınak döneminden kalma ve Yahudi halkı için kutsal kabul edilen bu tapınağın son kalıntısıdır. Ayrıca, Yahudiler tarafından dua etmek için kullanılan ve gözyaşı dökmek için de sığındıkları bir yer olarak da bilinir. Duvarın Arapça adı ise “Burak Duvarı”dır ve İslam inancına göre, Peygamberimiz Hz. Muhammed’in (sav) Miracında Burak adlı bineği bağladığı yerdir. Ağlama Duvarı, Kudüs’ün en popüler turistik yerlerinden biridir ve her yıl milyonlarca turist tarafından ziyaret edilmektedir.
