İSTİHDAMIN İKİNCİ ÖNEMLİ UNSURU: PASİF İŞGÜCÜ HİZMETLERİ

1946 yılından bu yana Kamu adına istihdam hizmetleri sunan ve yürüten İŞKUR(Türkiye İş Kurumu); istihdam artışı ve ekonomik büyümelerin yaşandığı son yıllarda adını özellikle istihdama katkı sağlayan İşbaşı Eğitim Programları, Toplum Yararına Programlar, Mesleki Eğitim Kursları ve bu yıl hayata geçirilen Sosyal Çalışma Programı ile biliniyor. İstihdamın korunması ve artırılmasına yönelik bu programlar veistihdam teşvikleri ile birlikte, var olan istihdamın korunması, iş ya da gelir kayıplarının önlenmesi gibi birçok konuda da farklı reçeteler sunuluyor.

İşsizlik Sigortası Fonu ile kendi isteği ve iradesi dışında işsiz kalan ya da iş kaybı tehlikesi yaşayan vatandaşların işlerine devamı ya da yeni bir iş bulabileceği sürede işsizlik ödeneği sağlanmasının yanı sıra, doğum yapan anneler için de yarım çalışma ödeneği ile de iş hayatından uzak kalmadan annelik gereksinimlerini karşılayabilmesi hedefleniyor.

İşsizlik Ödeneği

        Kendi istek ve kusurları dışında hizmet akitleri sona eren işsizlere, son üç yılda toplamda en az 600 gün prim ödenmiş olması, işten çıkışın olduğu günden geriye dönük 120 günde çalışmış olması durumunda 6, 8 ya da 10 aya kadar işsizlik ödeneği verilebiliyor. İşten çıktığı tarihten itibaren 30 gün içerisinde www.iskur.gov.tr adresinden ya da İŞKUR birimlerine şahsen başvurarak yapılabiliyor. 30 gün içerisinde başvurulmaması durumunda ise gecikilen gün kadar hak sahipliği eksiliyor.

         Son 120 günde, iş akdinin devam etmesi şartı ile hastalık, ücretsiz izin ve diğer sebepler işsizlik ödeneği almak için engel teşkil etmiyor. İşsizlik ödeneği alan vatandaşlar, ödenek aldığı süre boyunca genel sağlık sigortası ile sağlık hizmetlerinden de faydalanabiliyor. Ayrıca İş ve Meslek Danışmanları tarafından yeni bir iş bulma sürecinde destekleniyor ve gerektiğinde mesleki eğitimlere yönlendirilebiliyor.

        İşsizlik ödeneği alınırken yeni bir işe başlanması durumunda en yakın İŞKUR birimine ya da Alo170’e bildirimde bulunması gerekiyor. Çalışılan sürede işsizlik ödeneği alınması halinde ise çalışılan günler için alınan ödeneğin iade edilmesi gerekiyor.

Yarım Çalışma Ödeneği

       Bir işte çalışan annelerin doğum sonrası analık izninin bitiminden itibaren ya da 3 yaşını doldurmamış çocuğun evlat edinilmesi durumunda 30-360 gün arasında haftalık çalışma süresinin yarısı kadar izinli sayılıyor. İzinli sayıldığı süre için ücret ve prim, İŞKUR tarafından karşılanıyor.

        Analık hali izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde doğum yapan ya da evlat edinen kişilerin en yakın İŞKUR birimine başvurması gerekiyor. Son üç yılda en az 600 gün prim bildirilmiş olması şartı ile Yarım Çalışma Ödeneği sağlanıyor. 30 günü geçen geç başvurularda ise gecikilen gün kadar hak sahipliği eksiliyor.

Kısa Çalışma Ödeneği

       Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azalması ya da faaliyetin durması durumunda üç aya kadar, işçilerin çalışamadıkları süre için ücretlerinin karşılanması esasına dayanan uygulama, özel durumlarda Cumhurbaşkanlığı kararı ile altı aya kadar uzatılabiliyor. Bu kapsamda işçilere kısa çalışma ödeneği ile birlikte genel sağlık sigortası primleri de ödeniyor. İşine kısmen devam eden çalışanların işini tamamen kaybetmesi ya da gelir kaybına uğramaması bu şekilde sağlanıyor.

        Kısa çalışma ödeneğinden faydalanmak için işsizlik ödeneğinde olduğu gibi son üç yılda en az 600 gün prim bildirimi ve aynı zamanda son 120 günde iş akdinin olması gerekiyor. İşverenlerin en yakın İŞKUR birimine başvurusunun ardından uygunluk tespiti yapılarak çok kısa bir süre içerisinde Kısa Çalışma Ödeneği uygulaması başlatılarak çalışanlara gelir sağlanıyor.

İş Kaybı Tazminatı

       Özelleştirme kapsamına alınan kuruluşların (iştirakler hariç) özelleştirmeye hazırlanması, özelleştirilmesi, küçültülmesi veya faaliyetlerinin kısmen ya da tamamen durdurulması, süreli ya da süresiz kapatılması veya tasfiye edilmesi durumunda, çalışanların gelir ve sosyal güvencelerini sağlamak amacıyla, hak ettikleri tazminat haricinde bir süre boyunca ek ücret ödenebiliyor.

        Özelleştirilen Kuruluşta en az 550 gün çalışmış olan vatandaşların 30 gün içerisinde en yakın İŞKUR birimine başvurması durumunda çalıştığı gün sayısı ile orantılı olarak 90-240 gün arasında asgari ücretin iki katı olarak ödeme yapılıyor. Yapılan ödeme ile birlikte prim kesintileri ödemeleri ve İş ve Meslek Danışmanlığı kapsamında yeni bir iş bulma ve meslek edinme-geliştirme faaliyetleri konusunda destek olunuyor.

Ücret Garanti Fonu

       Bir işverenin konkordato ilan etmesi, işveren için aciz vesikası alınması, iflası, iflasın ertelenmesi nedenleri ile işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü hallerde, çalışanların üç aylık ücret alacakları bu sayede devlet tarafından karşılanıyor. Ücret alacağından önce en az bir yıl aynı işyerinde çalışmış olması koşulu ile işçilere temel ücret alacakları ödeniyor.